Valide-i Atik Cami'nde son moda kamuflaj.

SANAT

Restorasyonda Son Moda Kamuflaj: Atik Valide Cami v0.1

 

Valide Nurbanu Sultan’ı tanır mısınız? Nam-ı diğer Valide-i Atik. Kendisi 2. Selim’in hasekisi, Hürrem Sultan’ın gelini, 3. Murad’ın validesi olur. Osmanlı Hanedanı’nın en kuvvetli kadınlarından biri olmasının yanında, kendi adının verildiği ve bu külliyeden tutun da Üsküdar çarşıdaki Mimar Sinan Hamamı‘na kadar Üsküdar’ın simgesi haline gelmiş pek çok binanın da banisidir.

 

Birazdan fotoğraflarını göreceğiniz Atik Valide Cami, Nurbanu Sultan’ın banisi olduğu en mühim eser olan külliyenin bir parçası. Mimarı da çok gururla ve sevgiyle andığımız Mimar Sinan. Atik Valide Külliyesi ile ilgili tarihçi Gülru Necipoğlu şöyle yazıyor:

 

Üsküdar’da, çevresinde gelişen ‘yeni mahalle’de (el mahalle el cedide, mahalle-i cedide) yer alan muazzam külliye ise bir cami, medrese, mekteb, darülkurra, darülhadis, (mutfak, yemekhane, tabhane hücreleri, anbar, odunluk ve çifte han içeren) bir imaret, derviş zaviyesi ve darüşşifayı kapsıyordu. … Padişah, oğlu Murad’ın annesi tarafından Üsküdar’da inşa edilmekte olan caminin mütevellisi ile bina emini Mustafa tarafından mermer aramak için gönderilen adamlara, kadıların yardımcı olmalarını emreder. Eski bina harabeleri ve arazilerden kazılarak mermer çıkartılmasına bundan evvel karşı çıkanlara da engel olunulması buyrulur.

 

Anlayacağınız bol emek ve ihtimamla yapılıyor bu külliye. Hem Nurbanu Sultan’ın ne denli kuvvetli olduğunun bir göstergesi hem de Üsküdar’ı bugünkü Üsküdar yapan girişimlerin en önemlisi desek sanırım yanlış olmaz.

 

valide2

 

valide

 

1584’te son haline ulaşan külliye yıllar içinde pek çok amaca hizmet etmiş. En son olarak da 2014 senesinin sonunda restorasyondan çıkmıştı. Külliye’nin Şifahane restorasyonuna istinaden pek çok yazı ve görsel çıktı ancak caminin içine yakından bakan görsellere veya yazıya rastlayamadım. Uzaktan ve internetteki resimlerde restorasyondan sonra herşey normal, yerli yerinde ve cilalı gözüküyor. Ama şimdi beni takip edin, kadınlar katına çıkıyoruz, herşeyi daha yakından ve net görebileceğimiz yere (dikkat ağır metafor). Zoom yaparak ilerleyelim:

 

IMG_0027

 

IMG_0030

 

IMG_0026

 

IMG_0028

 

ANA

 

 

Şimdi… 2 senedir kamuflaj moda biliyorsunuz… Atik Valide Cami örneğinde de, mermerin ve günümüz modasının bu benzersiz ve akıl almaz bileşimi sonucu kartonpiyer çağının en yüksek örneklerinden birine şahit olmaktayız. Yüklenici şirkete, bu projeye onay veren Anıtlar Kurulu ve Belediye’ye ultra vizyoner madalyası takalım. Taktık. Döneminde en çok restorasyonu yapmakla övünen AKP’ye, suyunun suyunu çıkardığı yetmezmiş gibi bir de şebeğe dönüştürdüğü mirasımıza ne hakla ve cüretle bu müdahalelerde bulunduğunu soralım. Böyle mühim restorasyon projeleri nasıl oluyor da her gün yenisi türeyen ne idüğü belirsiz inşaat firmalarına veriliyor? Üstüne üstlük bir de bu projeler nasıl oluyor da Müze ve Anıtlar Kurulu onayından geçiyor anlamak mümkün değil.

 

Son olarak, Atik Valide Şifahanesi’nin başına gelen restorasyon felaketinin boyutlarını anlamak üzere sizi şuradaki görsellere ve yazıya davet ediyorum. Ben karşılaştırma için 1911 yılında Şifahane’nin “resmi bimarhane” olduğu döneme ait bir fotoğraf koyayım bir de bu linkte gösterilen restorasyon sonrası 2014’te çekilmiş karelerden birini. Buyrun:

 

Toptaşı Bimarhanesi

Bimarhane avlusunda gramafon eşliğinde oynayan hastalar. Matbaa-i Arşak Garoyan 1911

 

 

cam giydirme

 

 

 

Görseller: Yazının içindeli ilk iki fotoğraf Sinan Doğan’ın internette bulduğum flickr fotoğraflarından, diğer cami fotoğrafları ise benim telefonumdan.

 

YAZARIN DİĞER YAZILARI

MEYDAN

YHer Gün Yeniden Kurduğumuz Bir Şehrin, Bir Dünyanın Yerlisi Olmak
Her Gün Yeniden Kurduğumuz Bir Şehrin, Bir Dünyanın Yerlisi Olmak

Bu 25 Kasım’da hatıramıza, buluşmalarımızın ve hür bir geleceğin hayaline sarılıyorum.

TARİH

YJames Baldwin’le Tanıştığım O Gün
James Baldwin’le Tanıştığım O Gün

Beni geri çektiği o yer ve zaman, makulen umabileceğim tek şeyin aldığım her davette ancak hizmet etmek için orada olabileceğimi söylüyordu.

MEYDAN

YEvet, Polisi Lağvedelim
Evet, Polisi Lağvedelim

Çünkü reformlar işe yaramayacak.

MEYDAN

YBiraz Sakinleşebilir Miyiz?
Biraz Sakinleşebilir Miyiz?

İnsanlar genelde beni felaket tellalı gibi görüyor, bana kızıyorlar. Felaket tellalı değilim ben. Eğer bakmazsan, değiştiremezsin. Gözünün içine bakacaksın.

Bir de bunlar var

Bulanıklaşan Sanat Zanaat Ayrımı ve Yeni Çalışma Biçimleri
Ağrı ve Dağ / İçine Tükürdüğümün Kahpe Devranı
Ortadoğu’da Kadın Sesleri – 5

Pin It on Pinterest