Yazar James Baldwin 60'lı yıllarda Türkiye'de uzun süre kalıyor. Sonra maceralar, maceralar...

SANAT

Yazar James Baldwin Türkiye’de

Sevgili beşharfliler ve bütün kendini beşharfli hissedenler!

 

Amerikalı eşcinsel siyahi yazar James Baldwin’in 1960’lı yıllarda Türkiye’de bulunduğunu, Gülriz Sururi ve Ali Poyrazoğlu gibi tiyatrocularla dostluk ettiğini biliyor muydunuz? Ben de bilmiyordum ama, devam etmeden önce şunu belirtmem lazım: James Baldwin’den normalde eşcinsel siyahi yazar olarak bahsetmeyi oldukça yanlış buluyorum, zira mesela Hemingway’den Amerikalı heteroseksüel beyaz yazar diye bahsetmiyoruz hiçbir zaman. Ancak kendisinin siyahiliği ve eşcinselliği birazdan yazacaklarımla ilgili, üstelik herkes tarafından bilinmiyor olabilir diye ayrıca belirtme ihtiyacı duydum.

 

Neyse, dediğim gibi ben de bilmiyordum da, Baldwin’in Türkiye macerasını Magdalena J. Zaborowska’nın James Baldwin’s Turkish Decade (James Baldwin’in Türkiye’de Geçirdiği Onyıl) adlı eserden öğrendim. Baldwin Türkiye’de napmış, ne etmiş, Türk kızlarını ve rakı kebabı beğenmiş mi öğrenmek için baktığım kitaptan onun yerine 6oların Türkiyesine dair çok ilginç bulduğum şeylerle karşılaştım.

 

Bir yanda ülkesindeki ırkçılıktan kaçıp gelmiş Baldwin ve görünüşte onu bağrına basmış Türk entelijensiyası. Hatta Baldwin yazılanlara göre bu çevrenin kadınları arasında oldukça popüler olmuş,  etrafı sürekli kendisine abayı yakmış kadınlarla sarılıymış, ki bu kadınlardan birisi ona şöyle bir şiir bile yazmış (Bu arada, hassas ruhlu Baldwin  ülkeden ayrılırken şiiri yanında götürmeye tenezzül bile etmemiş):

 

Doğmasaydın orada

Olmazdı derin siyah

Yazılmazdı alnına

O simsiyah yazılar

Sana bakan gözlerde

Görmezdin acıların

Kara bakışlarını

İnsan hakkı tanıyan

Sizleri tanımayan

Memleketin içine

Sen bizimsin bizdensin

Mazin olsa da orda

Artık atin bizimle

Kalbimizde sen varsın

 

(Ben bu şiiri ilk İngilizcesinden okuyup pek bişey anlamayınca çevirmene kabahat bulmuştum, ama orijinaline tesadüf edince çevirmenin günahını aldığımı anladım. Yine de ayıp etmişsin Baldwin, koca valize bi kağıt parçasını mı sığdıramadın?)

 

Neyse bi yandan böyle şiirler şarkılar havada uçuşurken bir yandan da adamcağızın herkes tarafından ismi yerine kullanılan lakabı “Arap.” Peki Baldwin’e “Arap” demeyenler ne diyormuş? Hemen söyliyim: “Yamyam”.

 

Bu yetmezmiş gibi, bir noktada yazar kitap için görüştüğü kişilere “Peki sizce Baldwin’in ülkesinde yaşadıklarıyla Kürtlerin tecrübesi arasında bir paralellik kurulabilir mi” diye soruyor ve birden bire konuşulan herkes kırmızı görmüş boğaya, efenime söyliyim suratına sarımsak sallanmış bir vampire dönüşüyor. Verilen cevaplar arasında benim favorim “Ne alakası var? Kürtler ayrı bir ırk değil ki!”

 

Baldwin hakkındaki bir diğer mesele de tabii ki eşcinsel olması. Cinsel kimliğini saklamak yönünde bir çabası olmayan bir adamın hem görece muhafazakar bir toplumda böylesine kabul görmesi, bir yandan da kadın hayranlardan aşk ilanları, şiirler alıp durması ve eşcinsel olduğu gerçeğinin tamamıyla yok sayılmasını bir türlü anlamlandıramıyor  yazar Zaborowska. Bunu çoğunlukla Amerikalı olan okurlarına izah etmek içinse çok akıllıca ve ilginç bir hamleyle birden bire Zeki Müren’den bahsetmeye başlıyor. Böylece Amerikan edebiyatının önemli yazarlarından birisini ele alan akademik bir kitabın ortasında aniden Zeki Müren’in mini etekli bir fotoğrafıyla burun buruna geliyorsunuz.

 

İşte o mini etek!

 

Kitapta Ali Poyrazoğlu tarafından aktarılan Engin Cezzar dedikodularından, Baldwin’in Türkiye’de yönettiği Düşenin Dostu oyunun hazırlanma süreci esnasında Baldwin’e asistanlık yapan Zeynep Oral’a eşinin ailesi tarafından yapılan “Oyunda eşcinsel temalar var, illa bu projede yer alacaksan bari bizim soyadımız kullanma” baskılarına daha neler neler var da, ben lafımı burda kesmezsem bir bakacağım çaktırmadan bütün kitabı çevirip buraya koymuşum. O nedenle hemen Baldwin’den bir alıntıyla bitireyim:

 

Öyle bir gün gelecek ki, umuyorum, gerçeği tanımanın, gerçekle karşılaşmanın şoku bir travma değil neşe kaynağı olacak; bir kısıtlama değil, bir hür bırakış. Çünkü bütün insanlık birbirinin kardeşi, ve birimizin başına gelen hepimizin başına gelmiş sayılır.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

SANAT

YDavid Foster Wallace (ve başka şeyler) – I
David Foster Wallace (ve başka şeyler) – I

David Foster Wallace takıntısı ve The Decemberists klibi

SANAT

YKitap Kulübü “Cool in California” Edisyonu
Kitap Kulübü “Cool in California” Edisyonu

Kulübümüz bu hafta Kaliforniya'da cool'luk peşinde

ECİNNİLİK

YÇantamı Taktım Koluma
Çantamı Taktım Koluma

Feride'nin Büyük Çanta Komplosu Teorisi!

KÜLTÜR

Y15 Yaşına Bastığım Sene
15 Yaşına Bastığım Sene

Lionel Shriver The Telegraph gazetesine dişlek ve çirkin bir ergen olmanın kendisi için ne anlama geldiğini yazmış.

Bir de bunlar var

“Bir Kız Gece Tek Başına Eve Yürüyor”
Beterin Beteri
En Azından Kendi Dilediğimiz Şekilde Patetik Olalım

Pin It on Pinterest