Bradford Edwards rütbeli bir asker babanın oğlu. Ve sanatçı. Aşağıdaki fotoğraflar Edwards’ın ilk kez 92 yılında bir turist olarak geldiği Vietnam’da toplamaya başladığı asker Zippoları koleksiyonundan.
Vietnam Savaşı sırasında Amerikan üslerinde 1 dolar 80 cent’e satılan bu çakmakları alan askerler yol kenarındaki çadırlarda üzerine istediği sözü yazdırabiliyormuş.
Amerikan askerlerinin savaş sırasında kullandıkları ve geride bıraktıkları Zippo’ların gerçekleri artık Vietnam’da tek tük bulunabilse de sahteleri hediyelik eşya olarak bol bol karşınıza çıkabilirmiş.
BİZ İSTEKSİZLER,
VASIFSIZLARIN LİDERLİĞİNDE
BAHTSIZLARI ÖLDÜRMEYE
VE NANKÖRLER İÇİN ÖLMEYE GİDİYORUZ.
Çakmaklara kazınanların hepsi böyle bilgece değil ama. Özellikle savaşın ilk zamanlarında yazılan sözler arasında öldürmekten, vahşetten hoşnut ve epey korkutucu olanlar var: ÖLÜM BENİM İŞİM VE İŞLER TIKIRINDA. HEPSİNİ ÖLDÜR İYİSİNİ KÖTÜSÜNÜ ALLAH AYIKLASIN gibi.
Savaş bir türlü bitemedikçe, zorunlu askere almalar başladıkça ve ABD’de barışı konuşanlar arttıkça çakmak yazıları da değişiyor:
SAVAŞ CEHENNEMDİR
NEDEN BEN?
BİR İNSANI ÖLDÜRDÜĞÜMDE ELİME GEÇEN TEK ŞEY TÜFEĞİMİN GERİ TEPMESİ
İZİN VERİN KALBİNİZİ KAZANAYIM, YOKSA EVİNİZİ BAŞINIZA YIKARIM
Barış yanlısı askerlerin çakmaklarında tekrar tekrar beliren figürlerden biri de Snoopy:
Efsanevi çizgi roman (ve çizgi dizi) Peanuts’ın assolisti Snoopy’nin kendini savaş pilotu olarak hayal ettiği nefis bölüme atıf yapıyor.
Çakmaklarda sadece politik mesajlar değil kişisel ve sık sık libidal mevzular da ele alınmış:
BUNU OKUYAN HERKES BİLSİN Kİ BENİM İÇİN TEK BİR KIZ VAR İSMİ DE BEVERLY DENNINGTON ONU ÇOK SEVİYORUM
S*KİŞMEK İSTERSEN BU ÇAKMAĞI GERİ VERİRKEN GÜLÜMSE YAVRUM
“En sevdiğim filmi ya da en sevdiğim rengi sorsanız söyleyemem. Öyle favorileri olan bir adam değilimdir. Ama bu çakmaklar arasında en sevdiğim hangisi gösterebilirim” diyor Edwards. Şuymuş:
SÖRFÜNÜ SONRA YAPARSIN
Savaşın en tehlikeli görevlerinden biri olan nehir nöbetinde bekleyen bir askerin çakmağında yazılıymış bu. Tekne nöbetini de muhtemelen sörfçü olduğu için bu askere vermişler. Edwards bu çakmağı seçme nedenini şöyle açıklıyor: “Çünkü hiçbir gizemi, ironisi yok. Derinlerde başka bir anlamı yok. Trajik değil. Orada geçirdiği her bir günü aşabilmesinin bir yolu bu sadece, çakmağına bakıp kendi kendine ‘Sörfünü sonra yaparsın. Bu gün bir geçsin de’ diye düşünmek.”
Bana en çok dokunan Bob’unki oldu:
BOB. 64-68. KAYBETMEK İÇİN DOĞMUŞUM. Kelimelerin ortasında çıplak ve dolayısıyla “seksi” ama seksi olmak için fazla üzgün bakışlı bir kadın.
Savaşın ortasına ölmek ve öldürmek için bırakılmış genç, “harcanabilir” erkeklerin dertlerine ve iç seslerine aracısız, tuhaf bir erişim.
