Meğer Buenos Aires'teki o pastanede "o, bu, şu" diye işaret ettiğim tatlıların adları "rahibe iç geçirmesi", "rahip testisi" ve "kutsal kitapçıklar"mış.

TARİH

Su, Un ve Anarşi

Bundan bir kaç sene önce her sabah, Buenos Aires’in Palermo semtinden metroya binip, Recoleta semtinin Ayacucho sokağında bulunan üniversite binasında saat sekizde başlayan dersime yetişmem gerekiyordu.

 

Her gün evimin bulunduğu sokaktan dümdüz ilerleyip Serrano sokağına sapar sapmaz, köşe başındaki fırından yeni çıkmış kruvasan ve benzeri poğaça kokularına bu sefer karşı gelebilirim diye kendimi motive etmeye çalışsam da, kendimi hep fırında çalışan tezgâhtara günaydın derken buluyordum.

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.38.23 PM

 

Tepsilere özenle yerleştirilmiş çoğu Arjantin ve Uruguay’a özgü karamel (dulce de leche) dolu farklı şekillerdeki kruvasan ve milföy hamurundan yapılmış tatlıları kese kâğıdına dolduran tezgâhtara istediklerimi elimle işaret edip, ücreti öder ödemez birazdan mideme indireceğim sıcacık tatlıları düşünerek fırından mutlu bir şekilde ayrılıyordum.

 

Arjantin’de yaşadığım yaklaşık üç sene boyunca neredeyse her gün yediğim bu poğaça benzeri tatlıların isimlerini bir türlü ezberleyemediğim için fırına her gittiğimde onlara “bu, şu, o” diye işaret etmeye devam ettim. Bundan bir sene evvel, tekrar Buenos Aires’e gittiğimde bir sabah rutini olan fırın ziyaretimi bu sefer doğma büyüme Buenos Airesli bir arkadaşımla gerçekleştirdim. Arkadaşım Ivana’nın büyük büyük babası 1880’lerin başlında Ukrayna’daki açlıktan ve pogromlardan kaçmak için Odessa’dan Almanya’ya gitmiş ve daha sonra da kendisi gibi bir çok Yahudi’nin bulunduğu Weser gemisiyle Buenos Aires’e göç etmiş.

 

Ivana’nın ailesi gibi bir çok farklı aile, Avrupa ülkelerindeki yoksulluk ve savaşlardan kaçarak tierra nueva (yeni topraklar) olarak adlandırdıkları Arjantin’e fikirleri ve geleneklerini de getirmişlerdi. Fırına girdiğimizde Ivana benim gibi tatlılara işaret etmek yerine isimlerini sıralamaya başladı. Parayı ödeyip sokağa çıktığımızda, kese kâğıdına sarılı tatlılardan birini eline alarak bana dönüp elindekinin isminin ne anlama geldiğini bilip bilmediğimi sordu. Bilmiyordum. Rahibe iç geçirmesi dedi. Baya şaşırmış bir şekilde nasıl yani diye sorduğumda, bana şimdi sizlerle paylaşacağım hikayeyi anlatmaya başladı:

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.28.12 PM

Weser Buharlı Gemisi

 

Livorno doğumlu İtalyan anarşist Ettore Mattei ve yine onun anarşist teorisyen komünist arkadaşı Errico Malestesta, 19. yüzyılın başlarında bir çok fakir İtalyan köylü ve işçinin hayallerini süsleyen Arjantin’e kaçmışlardı. Buenos Aires’e geldiklerinde siyasi faaliyetlerine ve eylemlerine ara verecek değillerdi. İtalyan fırın işçilerini örgütleyerek 18 Temmuz 1887’de Arjantin’nin ilk anarşist Fırıncılar Sendikasını, “La Sociedad Cosmopolita de Resistencia y Colocación de Obreros Panaderos”ı kurdular. Sendikanın kuruluş prensiplerini doğrudan eylem ve devrimci grevlerin gerçekleştirilmesi olarak belirlediler. Ivana’nın anlattıklarını dinledikten sonra dayanamayıp küçük bir araştırma yaptım. Anarşist fırıncılar sendikasının kuruluş manifestosuna da baktım, tam olarak şöyle yazıyor: “Amaç işçinin entelektüel, ahlaki ve fiziksel olarak gelişimini sağlamak ve onu kapitalizmin pençelerinden kurtarmak.”

 

Sendika üyesi fırıncılar çalışma şartlarının düzelmesi için 1888’de greve gitmiş ve on gün süren direnişin neticesinde çalışma şartlarında ciddi bir düzelme görülmüş.

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.29.16 PM

Anarşist Fırıncı İşçiler Sendikası üyeleri

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.30.04 PM

Fırıncı İşçisi gazetesi

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.30.45 PM

Eski bir Buenos Aires Fırını

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.31.27 PM

‘Rahip testisi’ olarak adlandırılan karamelli tatlı

 

Screen Shot 2015-11-30 at 8.32.22 PM

Libritos: Kutsal Kitapçıklar

 

Anarşist fırıncı sendikasının en büyük başarılarından biri de, daha sonra internette hakkında yazılan araştırmalara rastladığım, 1894-1930 yılları arasında düzenli bir şekilde yayınlanan El Obrero Panadero (Fırın İşçisi) gazetesi olmuş. Fakat Ivana’ya göre anarşist fırıncıları Arjantin günlük hayatının vazgeçilmez bir parçası yapan ve bugün bile hikâyelerini canlı tutan şey, hazırladıkları ürünlere verdikleri isimler: Kiliseye olan tepkilerini “rahibe iç geçirmesi”, “rahip testisi” ve “kutsal kitapçıklar” adlarını verdikleri küçük poğaçalarla dile getirmişler, her yürüyüşlerinde ve eylemlerinde dayak yedikleri polislerin isimlerini sopa şeklindeki tatlılara vermişler, orduya olan nefretlerini ise içi karamel dolu küçük poğaçalara karamelli gülle ve top diyerek ölümsüzleştirmişler.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

SANAT

YLatin Amerika’nın Kadın Yazarları: Silvina Ocampo
Latin Amerika’nın Kadın Yazarları: Silvina Ocampo

Öykülerinde yarattığı, birçokları tarafından fazla tuhaf ve grotesk bulunan dünyasının, etrafındaki tüm yazarlardan ne kadar farklı olduğunu ve ismini, onunla aynı dönemde ve coğrafyada yaşamış yazarlarınkiyle yan yana getirmenin neredeyse imkânsız olduğunu fark ettim.

SANAT

YLatin Amerika’nın Kadın Yazarları: Elena Poniatowska
Latin Amerika’nın Kadın Yazarları: Elena Poniatowska

Poniatowska bugün hâlâ Mexico City’de San Ángel mahallesindeki evinde yeni yazılar yazmaya ve son romanı üzerinde çalışmaya devam ediyor.

SANAT

YLatin Amerika’nın Kadın Yazarları: Hebe Uhart
Latin Amerika’nın Kadın Yazarları: Hebe Uhart

İnsanların günlük rutinlerini, bu insanlara eşlik eden evcil hayvanların davranışlarını, eşyaları merak eden bir yazar.

SANAT

YBenim Büyüleyici Dostum Nil
Benim Büyüleyici Dostum Nil

Bir sabah mutfak masasında kahvemi içerken kendimi çocukluğumda beni en çok etkileyen kız arkadaşım üzerine düşünürken buldum.

Bir de bunlar var

Alaturka Belası ve Caz Mikrobu Arasında
Kadınca 1985, Nazan Şoray
Erotik Kiril Alfabesi

Pin It on Pinterest