24 Şubat 2020 tarihinde Kanada, Toronto’da 24 yaşındaki Ashley Noelle Arzaga isimli genç kadın, 17 yaşındaki bir erkek tarafından bıçaklanarak öldürülmüştü. Geçtiğimiz Mayıs ayında Kanada, bu cinayetin yargı sürecinde ilk kez incel (involuntary celibates) olarak bilinen istemsiz bekarlardan etkilendiğini söyleyen katilin eylemine terör suçlamasını da ekledi. Incel kaynaklı bu şiddet eyleminin terör suçu altında değerlendirilmesi kimileri tarafından mizojin bir ideolojik anlayış etrafında toplanan gruplara karşı mücadelede olumlu bir adım olarak görülürken, kimileri de terör tehlikesine karşı uygulanabilecek devlet güvenlik politikalarında gücün suistimal edilebileceğini öne sürerek bu karara şüpheli yaklaştı. Bu gelişmenin detaylarına inmeden önce incelleri biraz tanıyalım isterim.
Incel ifadesi ilk kez 1993 yılında, Kanadalı genç kadın öğrenci Alana tarafından “Alana’s Involuntary Celibacy Project” (Alana’nın İstemsiz Bekarlık Projesi) adlı site üzerinde kullanılmıştı. Alana’nın, istemesine karşın daha önce hiç cinsel ilişki yaşamamış, hiç ilişkisi olmamış diğer insanlarla fikir ve deneyim paylaşımında bulunmayı hedeflediği bu site, kısa zamanda popülerlik kazanıp büyüdü. 2000’li yılların başında Alana, biseksüel cinsiyet yönelimini tanıma sürecinde başlattığı bu projeye artık ihtiyaç duymadığını belirterek siteyi başka birine devretti. Aynı dönemde incel kimliğini sahiplenen ve ağırlıklı olarak beyaz, heteroseksüel erkeklerden oluşan gruplar IncelSupport, love-shy, 4chan, Reddit gibi platformlarda toplanmaya ve yaptıkları paylaşımlarla bu online alt kültürü büyütmeye başladılar.
Mizojin ve ırkçı nefret söylemleri yayan incel toplulukları, geçtiğimiz yıllarda radikalleşerek taciz, tecavüz, şiddet ve cinayeti meşrulaştıran paylaşımlarını artırdı. Hatta paylaşımlarla sınırlı kalmayarak eyleme geçen birkaç incel, son yıllarda toplu katliamlarda bulundu. Özellikle 2014 yılında Santa Barbara Katliamında 7 kişiyi öldüren Elliot Roger, incel topluluklarında kimileri tarafından “davaya” önemli bir “katkıda” bulunması gerekçesiyle görseller üzerinden yüceltilmiş ve desteklenmişti. Her ne kadar Reddit gibi platformlar, incel alt gruplarını siteden silerek, benzer paylaşımların yapılmasını yasaklasa da inceller halen farklı siteler ve forumlar üzerinden bir araya gelmeye, paylaşmaya ve organize olmaya devam ediyorlar. İncel ifadesini ortaya atan Alana ise başlattığı akımın bu denli korkutucu bir boyut almasından pişmanlık duyduğunu belirtiyor.
Peki inceller istemsiz bekarlıklarını nasıl açıklıyorlar, ne tür argümanlara sığınıyorlar diye bakacak olursak en temelde kadın düşmanı bir dil, algı ve ideolojinin varlığını görüyoruz. Bunun ardındaki esas fikir şu: Inceller, hak ettikleri bir cinsel yaşamın, “zalim” kadınlar tarafından kendilerinden esirgendiğini düşünüyorlar; ve hak edilmiş olanı “almak” için şiddet ve tecavüz gibi intikam yöntemlerine başvurmanın gerekli olabileceğini düşünüyorlar. Hatta bu noktada, kadının bağımsızlaşması ve özgürleşmesini sağladığı için feminist harekete ve cinsel devrime düşman kesilmişler; ve kadının erkeğin cinsel arzularına boyun eğdiği bir altın çağ fantezisi içinde yaşıyorlar.
Aynı şekilde inceller, “80/20 kuralı” gereğince, kadınların %80’inin, erkeklerin yalnızca %20’lik bir paydasını oluşturan çekici erkekleri arzuladığını, ve geri kalanların dış görünüş, penis boyu, sosyal kaygı bozukluğu ve sosyal statü gibi sebeplerle “pazardan” dışlandığını ve asla bir ilişki yaşayamayacaklarını öne sürüyorlar. Buna dayanarak yalnızca cinsel olarak aktif, çekici ve güzel kadın tiplemesini oluşturan Stacy’lerden değil, aynı zamanda buna karşılık gelen erkekleri temsil eden Chad’lerden de nefret ediyorlar. Bu isimlendirmeler şüphesiz incel jargonunda kendine sıklıkla yer buluyor. Aynı jargonda, kadınları insan statüsünden uzaklaştırmak için kadın yerine “femoid” (kadınsı) ifadesi, ve stigmatizasyon yöntemi olarak kullanılan birçok küfür ve lakap yer alıyor.
Bir de, incel topluluklarında sıklıkla rastlanan Red Pill (Kırmızı Hap) ve Black Pill (Siyah Hap) muhabbeti var. Bu ifadeler The Matrix filminde ana karakterin karşı karşıya kaldığı bir ikileme gönderme yapıyor: Karakter ya kendisine sunulan mavi hapı (blue pill) alacak, ve illüzyon dünyasında yaşayacaktır; ya da kırmızı hapı ve dolayısıyla gerçekle yüzleşmeyi seçecektir. Erkek hakları akımı için kırmızı hap, gerçekliği, yani feminist hareketle hak ettiklerinden fazla güç elde etmiş, aldatmaya ve kandırmaya meyilli ve genetik olarak erkeğin bir düşük modeli olan kadınlar karşısında bazı erkeklerin şansı olmayışını temsil ediyor. Bu durumda şansı olan kimi erkeklerse “alfa erkek” olarak belirleniyor; yani doğuştan Chad olarak doğanlar, ya da pickup artist olarak isimlendirilen, baştan çıkarma oyunlarını ezberleyen erkekler.
Inceller ise kırmızı hapın da ötesinde, alfa erkek olmayanların koşullar değişse bile asla bir cinsel ilişki yaşayamayacakları ve sonsuza dek yalnız kalacaklarını öneren siyah hap gerçekliğine inanıyorlar. Şüphesiz bu akımda başkaları kadar kendinden nefret etme, kendine acıma ve intihar eğilimleri de mevcut. Hatta online incel topluluklarında üyeler bazen bile isteye kendi fotoğraflarını diğer incellerin yorumuna açıyor; ve dış görünüşü hakkında yapılan bütün şiddetli eleştirileri kabul ediyor; çünkü bunun gerçekliği yansıttığı düşünülüyor.
Inceller, ortaya çıkışları ve ideolojilerine bu şekilde bakıldığında ekstrem tutumlar sergileyen üç beş radikal erkek olarak düşünülebilir. Fakat aksine, online incel grupları yasaklamalara karşın bir şekilde nefret söylemli paylaşımlar yapmaya devam eden on binlerce erkeği temsil ediyor. Kendini incel kimliği üzerinden tanımlamasa da, incel ideolojisini yayan binlerce insanla dolu internet.
Hangimiz rastlamıyoruz ki bu tarz içeriklere? Sevgilisini aldattığı için kadının dayağı hak ettiğini savunanlardan, kadınların zaten her türlü erkeği aldatacak sinsi yılanlar olduğuna inananlara; kadınların tek derdinin zengin koca bulmak olduğunu söyleyenlerden, feministlerin çirkin ve aptal yaratıklar olduklarını iddia edenlere… Öyle korkunç şeyler var ki… Bazen paylaşılan içerikler karşısında kanım donuyor, bir insanın nasıl bu denli bir nefret ve hınçla dolabileceğine aklım ermiyor.
İnternette bu tarz içeriklerin paylaşılmasını yasaklamak ve engellemek, mizojin incel ideolojisinin temsillerini yok edecek belki bir gün; fakat varlığını ortadan kaldırmak için çok daha derin bir sosyolojik ve psikolojik altyapısal çalışmanın gerekliliği su götürmez bir gerçek.
Başa dönecek olursak, Kanada’nın incel kaynaklı bir şiddet eylemini terör suçlamasıyla ele almasının olumlu bir adım olarak değerlendirilmesi anlaşılabilir; zira örgütleniş biçimleri, yaydıkları ideoloji ve şiddeti meşrulaştırmaları bakımından birçok incel grubu, tipik bir terör örneği oluşturuyorlar. Öte yandan, bu durumun devletin güvenlik politikalarını pekiştirmesine ve kolluk kuvvetlerini güçlendirmesine mahal verebileceği; sosyal statü, dış görünüş ve etnik kökeni sebebiyle marjinalleştirilmiş kimselerin otomatik olarak hedef tahtası haline gelmesine ve potansiyel suçlular olarak etiketlenmesine yol açabileceği de düşünülüyor.
Bu suçların ne şekilde olursa olsun karşılıksız kalmaması gerekiyor. Fakat devlet bütçelerinin iç güvenliğe tehdit olarak görülen gruplara karşı alınacak önlemlerden ziyade, toplumdaki sosyal eşitsizliklere, ataerkiyle mücadeleye ve bireylerin mental sağlığına ayrılması daha gerekli diye düşünüyorum. Aksi takdirde kendini toplumdan itilmiş hisseden bireyler yalnızca daha fazla yabancılaştırılacaklar, daha fazla nefret dolacaklar.
Halbuki inceller o kadar yabancı, o kadar uzak da değiller; aramızdalar, içimizdeler. Belki ben veya siz, bir incel tanıyoruzdur.
Olabilir mi?
Görsel: Grafiker Javier Zarracina’nın Vox’taki incel makalesi için üretimi.
Kaynaklar:
Bahdi, Reem ve Fahad Ahmad, “Why charging incels with terrorism may make matters worse”, The Conversation, 2020.
Romano, Aja, “What a woman-led incel support group can teach us about men and mental health”, Vox, 2018.
