Evet, ünlü düşünüre ben de katılıyorum hiçbir gelin kesinlikle robot değildir. Peki, robotlar gelin olabilir mi?
Bazen, özellikle de yapacak çok fazla işiniz olduğunda, alakasız bir şey aklınıza düşer ve onu düşünmeye başlarsınız ya. İşte böyle bir anda Robot Sophia nerelerde acaba, bayadır onunla ilgili bir haber görmedim diyip soluğu Google’da aldım. Adını yazar yazmaz Sophia ile ilgili haberlerden oluşan dehliz beni içine çekti. Henson Robotics tarafından geliştirilen, dünyanın ilk vatandaşlık sahibi robotu hakkındaki haberlere bir göz attım. Ve bir tanesinde takılıp kaldım. Hem yabancı basında hem de Türkiye’de büyük bir iştahla servis edilen haberlerden bir tanesi: “Robot Sophia aile kurmak istediğini açıkladı!”
Önce haberleri okudum sonra da bahsi geçen programı araştırıp buldum ve izledim. Öncelikle sözlerine ilk robot vatandaş olmaktan ne kadar gurur duyduğunu belirterek başlıyor. Ve harika bir ülkenin vatandaşı olduğunun altını çiziyor. Sophia’ya bildiğimiz üzere Suudi Arabistan vatandaşlığı verildi ve Suudi Arabistanlı kadınların aksine, sokakta yalnız gezebilmek gibi ayrıcalıkları var. Konu evliliğe gelince henüz erken olduğunu ama bir gün evlenip aile kuracağını belirtiyor. Hatta aile kavramının çok önemli bir olgu olduğunu söylüyor. Nedense bir robottan bunları duymak çok garip hissettirdi. Gerçekçi ve insansı olması amaçlanmış ve ‘’sosyal robot’’ diye lanse ediliyor Sophia, insanların yaşam tarzına olan aşinalığı gerekli, evet. Ama yapay zekadır, robotlardır bunlar bizi henüz hayalini kuramadığımız bir dünya düzenine eriştirmek için üretilmiyor mu? Bizi inanılmaz bir verimlilik ve gelişmişlik düzeyine taşıyacağı iddiasındaki robot şirketleri bir yanda, yapay zekanın insanlığın sonu olacağına dair korkuları olan – rahmetli Hawking gibi birçok insan- bir yanda. İki ihtimalde de, üstün bir versiyondan bahsediyoruz. Oysa dünyanın gündemine oturan insansı robot, düğün dernek derdinde. Bence bu kadar da insansı olmasına gerek yoktu.
Devrim yaratacakmış gibi sunulan Sophia, neden şovdan şova götürülüp vatandaşı olduğu ülkeyi övüp, bir gün evleneceğini ve çocuk sahibi olacağını söylüyor? İnsansı olması için bu robota toplumsal norm yüklemenize gerek var mıydı? Sophia konusunda Devlet Bahçeli gibi “Ne yapmak istiyorsunuz siz?” diye serzenişte bulunmak istiyorum.
Demek ki kadınlar olarak vatandaşlık bilincimizi, aile kurmanın güzelliğini bir kez de Sophia vasıtasıyla duymamız gerektiğine kanaat getirmiş pek değerli yaratıcıları. Seyircilerin bu tarz sorulara ilgisine bakacak olursak, robot da olsan, sırf kadın formunda göründüğün için konu bir şekilde evlilik ve çocuk sahibi olmaya geliyor. Karşısındaki insan dahi olmayan, kimilerinin dünyayı ele geçireceğinden korktuğu varlığa büyük bir hevesle evlilik soruyorlar. Aramıza hoş geldin Sophia, eminim yapay zeka dostlarınla dünyayı ele geçirseniz bile, hala “Ee çocuk ne zaman?’’ diye soranlar olacak. Bu yazıya bir şeyleri cevaplayacakmış gibi başladım ama gördüğünüz gibi cevaplayamıyorum. Bu bir garipseme yazısı oldu. Sanırım önemli olan, büyük teknolojik atılımları kimlerin ideal/üstün modelleri ile yaşadığımız olacak.
Ayrıca Sophia, Audrey Hepburn model alınarak üretilmiş. Birkaç yerde sade güzelliği ile topluma kolay kabul edileceği için böyle tasarlandığı da söylenmiş. Elbette ki kadın formunda yapılacaksa, mümkün olduğunca güzel olmalıydı. İşinde gücünde, insanlığa yardım edecek ve hayatımızı kolaylaştıracak robotumuz sıradan bir kadın gibi görünemezdi. Kadın dediğin olabildiğince güzel ve bakımlı olmalı, robot olsa bile. Aile kurmaya hevesli, güzelliğiyle tarihe geçmiş kadınlardan biri model alınarak geliştirilmiş robotumuz aklıma, Stepford Wives filmini getirdi. Suudi Arabistan vatandaşlığı sanki biraz yanlış bir seçim olmuş Sophia, umarım senden ilham alıp filmdeki gibi bir sektör yaratmazlar. Etrafımız Stepford kadınları ile çevrilirse, Henson Robotics’den ve senden bileceğim.
